Toeristisch informatiecentrum Ravenstein

Bezienswaardigheden
in Ravenstein

Garnizoenskerk

Deze kerk is van oorsprong een Garnizoenskerk, dat wil zeggen een voor de hervormde eredienst gebouwde zaalkerk voor de Staatse militie die in Ravenstein gelegerd was. Het is een eenbeukige kerk met vierzijdig gesloten koor in gotische stijl. De bouw is in 1639 begonnen en de kerk is in 1641 in gebruik genomen.

De kerk heeft een preekstoel uit 1644 met een ijzeren lezenaar uit 1652, alsmede een doophek en banken uit dezelfde tijd. Er is een kabinetorgeltje (1781) en een portaal dat in Lodewijk XVI-stijl is uitgevoerd.

In de loop van de 18e en 19e eeuw wordt de kerk grondig gewijzigd. In 1968 wordt het 17e-eeuwse interieur in ere hersteld en toen is er ook een torentje op geplaatst. Diverse 17e-eeuwse voorwerpen zoals twee kerkkisten en een rijk vormgegeven preekstoel bewaard gebleven.

Huis met de trapgevel

Het huis met de trapgevel in de Nieuwstraat 2. Dit pand uit 1450 was vroeger een brouwerij, nog te herkennen aan het luik van de kelder. Op de gevel van het huis bevindt zich een opvallend kruis. Daarover gaat het verhaal dat dit met opzet is aangebracht bij het opknappen van het huis. Op die manier lieten de toenmalige bewoonsters blijken, dat hun religieuze overtuiging ook aan hun woonhuis kenbaar moest zijn.

Kasteelse poort

De poort maakte deel uit van het kasteelcomplex uit 1355-1360, hij scheidde de stad van de voorburcht en maakte deel uit van de verdedigingswerken. In de poort bevond zich vroeger een valhek. Het is het enige overblijfsel van het in 1816 gesloopte Kasteel Ravenstein.
Het huis is het oudste bouwwerk van Ravenstein, daterend uit de 14e eeuw. Het functioneerde als eerste huis voor de heer van Ravenstein toen het kasteel werd gebouwd. De poort was onderdeel van de eerste vestingwerken uit het begin van de 16e eeuw. De poort en het huis zijn in de 18e eeuw vergroot. Dat is te zien aan verschillende soorten steen in de poort en de donkere pannen op het dak. In de eerste helft van de 19e eeuw bewoonde dominee Stephanus Hanewinkel dit huis.

Leerlooiershuisje Ravenstein

Leerlooierijhuisje met stadstuin

Pal tegen de vroegere stadsgracht van Ravenstein staat een voormalige leerlooierij. Het gebouw dateert van 1885. De leerlooierij heeft slechts negen jaar als zodanig dienst gedaan. Daarna werd het een tuinhuisje van diverse families uit Ravenstein. Deze functie behield het gebouwtje tot een jaar of tien geleden. Het raakte behoorlijk verwaarloosd. In 2007-2008 is het huisje gerestaureerd en vandaag de dag is in het huisje een museum gevestigd dat gewijd is aan de leerindustrie in Ravenstein. De omliggende tuin is ingericht als de vroegere stadstuin. In de tuin zijn een aantal machines geplaatst die werden gebruikt in de leerindustrie.

Stadspoort Ravenstein

Maaspoort

De Maaspoort is van origine middeleeuws en is versterkt in 1521-1522. De poort is voorzien van een tongewelf. Vanuit de ramen boven de poort (aan de stadszijde) werd van 1729 tot 1783 het winnende lot van de Ravensteinse loterij bekendgemaakt. De opbrengst van de loterij was bestemd voor de bouw van de Sint-Luciakerk en later voor tal van andere zaken.

Ravenstein

Monumenten in Ravenstein

De stad Ravenstein telt 81 Rijksmonumenten, daarnaast zijn er nog 26 gemeentelijke monumenten. Het pand waar wij gevestigd zijn, Ravensteins Raadhuis, heeft ook de status van Rijksmonument, net als Stellingmolen de Nijverheid, de Sint-Luciakerk, de Garnizoenskerk en het huis met de trapgevel.

Philips van Kleef-bolwerck

Graafwerkzaamheden in de periode 2011-2014 hebben aan het licht gebracht dat binnen het terrein van het aarden bastion Famars (1621) omvangrijke restanten van een oudere voorganger zijn gelegen. Aanvankelijk werd het als een rondeel aangemerkt. Het blijkt echter een bolwerck naar oud-Italiaans model te zijn.

Dendrochronologisch onderzoek heeft uitgewezen dat het bolwerck uit 1509 stamt. Het bolwerck bestaat uit stenen ruimten, overdekt met aarde, teneinde de muren te beschermen tegen kanonvuur.

Het vestingwerk bestaat uit twee geschutskelders, twee kazematten met in het midden een grote ovale verblijfsruime, waarvan de ingang reeds in 1987 werd blootgelegd. Het geheel was grotendeels omgeven door een ter plaatse niet meer herkenbare (stads)gracht.

Marktstraat Ravenstein

Ravensteins Raadhuis

Het Ravensteins Raadhuis is een samenvoeging van 3 oude huizen, waarvan het middelste ‘de Swaen’ heette. Deze werden in 1726 eigendom van J. van Willigen, die in 1739 de huidige voorgevel liet aanbrengen. Inwendig zijn in 1814 de verdiepingen rechtgetrokken. Vanaf enige jaren na het bombardement van september 1944 was in dit gebouw t/m 2003 de gemeente-secretarie ondergebracht.

In 2008 heeft het Toeristisch Informatiecentrum Ravenstein de voormalige burgemeesterskamer in gebruik kunnen nemen. In 2021 is het voormalige Raadhuis grondig verbouwd en uitgebreid met een serre. Restaurant, lunchroom en winkel van Donato’s – Gewoon Bijzonder vullen het grootste deel van het gebouw, het TIR is gevestigd in de voormalige trouwkamer.

Rondelen met kanonnen

Een rondeel is een zwaar muurwerk ter verdediging van de stad. Langs de Maasdijk bevinden zich 2 rondelen, die in 1997 teruggevonden zijn bij dijkverzwaringswerkzaamheden. Ze maakten onderdeel uit van de verdedigingswerken en werden aangelegd in het begin van de 16e eeuw, van 1522-1526. De rondelen behoorden daarmee tot de vroegste verdedigingswerken van deze soort en werden gebouwd om de vesting weerbaar te maken voor het steeds krachtiger wordend geschut. In 1999 werden de rondelen iets opgemetseld en ze zijn nu zichtbaar voor het publiek.

Sint Josephkapel

De Sint Jozefkapel maakte eens deel uit van het klooster der paters Jezuïeten die van 1636 tot 1865 belast zijn geweest met de zielzorg van Ravenstein. De kapel was echter tegen het klooster aangebouwd en indertijd vanaf de straat niet zichtbaar. Toen rond 1900 de oude pastorie en een gedeelte van het klooster werd afgebroken om plaats te maken voor de bouw van een nieuwe pastorie in 1902, vond men het zonde om de toen nog relatief nieuwe kapel ook af te breken. De kapel werd voorzien van een voorgevel en heeft in de loop der jaren vele functies vervuld.

In 2008 heeft de vervallen kapel een grondige opknapbeurt ondergaan en heeft het gebouw weer zijn oorspronkelijke functie als gebedsruimte gekregen. De kapel is dagelijks toegankelijk als gebeds- en bezinningsruimte of om er een kaarsje aan te steken bij Maria en Jozef.

Stadje Ravenstein

Sint-Luciakerk

De Sint-Luciakerk is een rooms-katholieke kerk gebouwd in 1735 door een Jezuïet. De kerk is gebouwd met de opbrengsten van de Ravensteinse Loterij van 1729. De toenmalige katholieke heer Karel Philips van Palts-Neuburg, heer van Ravenstein, gaf opdracht om de kerk te bouwen. In de sauvegarde boven de ingang van de kerk is zijn wapen afgebeeld.

De kerk is in barokstijl gebouwd, het is de enige kerk in de noordelijke Nederlanden die in deze stijl is opgetrokken. De buitenkant van het schip heeft afgeschuinde hoeken waarin nissen met beelden die geloof, hoop en liefde symboliseren. Het orgel stamt van omstreeks 1735 en het werd waarschijnlijk gebouwd door Matthijs van Deventer. In 1834 en 1866 werd het orgel uitgebreid door Franciscus Cornelius Smits.

Het interieur kenmerkt zich door een gestucte koepelgewelf met een moderne schildering door Jos ten Horn en Piet Coppens. Het hoogaltaar, de preekstoel, de biechtstoelen en de banken stammen uit 1735. De zijaltaren zijn in de 2e helft van de 20e eeuw gesloopt

Spoorbrug van Ravenstein

In 1867 maakte men plannen voor de bouw van de brug, die in 1874 gereedgekomen is. Ten gevolge van een constructiefout is de brug pas in 1883 in gebruik genomen, het was toen een van de eerste grote spoorbruggen in het land. De Edithbrug is genoemd naar de dochter van de Engelse geldschieter, Sir Alexander Brogden, maar heette in de volksmond Whiskybrug, omdat er bij het openingsfeest heel veel ‘jenever’ vloeide. In 1938 kreeg de totaal versleten en gedeeltelijk houten brug, een stalen constructie met ronde bogen. Het enkelspoor treinverkeer heeft bij die verbouwing nauwelijks hinder ondervonden, omdat de nieuwe brug kon worden gebouwd op de oorspronkelijke pijlers. Die waren al in 1873 gebouwd voor een te verwachten verdubbeling van het spoor. In Ravenstein is dit gedeelte van de spoorlijn nog steeds enkel spoor.

De brug is twee keer opgeblazen en eenmaal gebombardeerd. Op 10 mei 1940 blies het Nederlandse leger de brug op, in september van dat jaar was de brug hersteld. Op 1 september 1944 bombardeerde de Amerikaanse luchtmacht de brug, hij bleef onbeschadigd. Op 17 september 1944 bliezen de Duitsers de eerste twee pijlers op, waardoor de verbinding met het noorden, waaronder Arnhem, werd verbroken. De Britten hebben toen versneld met behulp van twee tijdelijke houten hulppijlers de brug gerepareerd. Op 4 februari 1945 konden treinen de brug weer over.

Smederij Verhoeven

Het geluid van de smidshamer op het aambeeld door de openstaande deuren van de Landpoortstraat 19 weerklinkt helaas allang niet meer in de straten van Ravenstein. Tot 1995 oefende Toon Verhoeven hier het ambacht van smid uit.

Deze smederij – bouwjaar 1931 – met authentiek interieur bestaat nog steeds.

De smederij aan de Landpoortstraat vormt nu een onderdeel van het Cultureel Erfgoed van het vestingstadje Ravenstein. Door de ligging aan de rand van de stadskern is het een beeldbepalend pand dat sinds 1996 op de lijst van gemeentelijke monumenten staat.

Ravensteinse molen

Stellingmolen ‘De Nijverheid’

Stellingmolen ‘De Nijverheid’ (1857) die op de plaats van een vroegere houten standaardmolen staat, bepaalt sinds eeuwen voor een belangrijk deel het silhouet van het historische vestingstadje. De molen staat op de voormalige vestingwerken en is met zijn hoogte van 30 meter de hoogste molen van Noord-Brabant. In de oude korenmolen wordt op ambachtelijke wijze het in de streek milieuvriendelijk geteelde graan – spelt – gemalen. Het spelt, een oergraan, wordt met de huidige kennis als de meest evenwichtige graansoort voor onze gezondheid beschouwd.

Theehuisje

Dit tienhoekig theehuisje is gebouwd rond het jaar 1890. Door de gaafheid is het theehuis een zeldzaamheid. Onder het theehuis ligt een met bomen beplant restant van een bolwerk (een buiten de wal uitspringend verdedigingswerk). Waarschijnlijk midden óp het “Kasteelse bolwerk”, er is nog een toegang zichtbaar naar een overwelfd vertrek, een restant van de vroegere vestingwerken. Ook er omheen bevinden zich nog overwoekerde restanten van vestingwerken.