Herpen
Het is vrijwel zeker dat er al in de bronstijd (2000-800 v. Chr.) sprake was van bewoning op de zandgronden van Herpen. Er zijn namelijk zeer interessante archeologische vondsten in Herpen gedaan. Men heeft hier een groot aantal sporen uit deze tijd ontdekt plus vier bootvormige boerderijplattegronden uit de 11e en 12e eeuw. Herpen is rond die tijd in bezit van de heren van Cuijk.
In 1191 draagt de heer van Cuijk zijn vrije eigendom van Herpen op aan de hertog van Brabant en krijgt dat vervolgens in leen terug. Dat was in deze tijd van machtsontplooiing door de Brabantse hertogen een niet ongebruikelijke gang van zaken. Vijf jaar later, in 1196, is er sprake van een castrum Herpen, dat zou wijzen op een kasteel in of bij Herpen. In de 14e eeuw neemt het geslacht Van Valkenburg het gezag over Herpen over. Als gevolg daarvan verplaatst het zwaartepunt van de macht zich naar Ravenstein: Land van Herpen wordt Land van Ravenstein. Symbolisch voor die overgang is de afbraak van het kasteel in 1360 door Walraven van Valkenburg. Hij herbouwt zijn ‘Ravensteen’ aan de Maas. Mogelijk houdt deze verhuizing verband met een verandering in de loop van de Maas. Het enige wat ter plekke nog herinnert aan het oude Herpense kasteel is de Aldesteynstraat (= het oude steen). Tot 1941 vormde Herpen samen met het dorpje Overlangel en het gehucht Koolwijk de voormalige gemeente Herpen. In 1941 werd deze gemeente aan de voormalige gemeente Ravenstein toegevoegd. De gemeente Ravenstein is in 2003 opgegaan in de gemeente Oss.
De naam Herpen is waarschijnlijk afgeleid van het Germaanse “harpa” dat scherpe kromming betekent. Die naamgeving heeft ongetwijfeld te maken met de Maasmeander die hier vroeger heeft gelopen. De Hamelspoel is daarvan nog het zichtbare restant. Herpen mogen we dan vertalen als ‘plaats in de bocht van de rivier’.
De naam Herpen is waarschijnlijk afgeleid van het Germaanse “harpa” dat scherpe kromming betekent. Die naamgeving heeft ongetwijfeld te maken met de Maasmeander die hier vroeger heeft gelopen. De Hamelspoel is daarvan nog het zichtbare restant. Herpen mogen we dan vertalen als ‘plaats in de bocht van de rivier’.
Bezienswaardigheden
Hertogswetering, tussen Hertog-/Wooijstraat
De Hertogswetering is in het begin van de 14e eeuw gegraven in een oude droge bedding van de Beersche Maas. De Beersche Maas heeft tot 1942 gediend als gecontroleerde overloopzone bij hoogwater van de Maas. De Hertogswetering dient thans voor de ontwatering van het gebied tussen Herpen en ’s-Hertogenbosch. Het water uit de komgebieden wordt naar de Hertogswetering geleid om uiteindelijk bij Gewande in de Maas uit te monden.
Hamelspoel/Putwielen, Hamelspoelweg
Het natuurgebied Hamspoel/Hamelspoel maakt deel uit van de toekomstige ecologische verbindingszone Erfdijk en Munsche wetering. De Hamelspoel (ook wel Putwielen genoemd) was ooit een Maasbedding en is nu onderdeel van de Hertogswetering. Oorspronkelijk had het gebied een open karakter en bestond voornamelijk uit grasland, maar door veranderend landgebruik heeft zich de laatste 20 jaar rondom de waterpartijen een hoogopgaande begroeiing ontwikkeld van inlandse eik, berk, els wilg en exoten als Amerikaanse eik en Amerikaanse vogelkers. Uit ecologisch oogpunt is een gelaagde vegetatie in beplanting met inheemse struiken en bomen en ruimte voor kruidengroei met goed ontwikkelde oever-vegetaties wenselijk.
Erfdijk met wielen, Erfdijk
De eerste vermelding van de Erfdijk bij Herpen dateert uit 1332. Dat jaar vond de verdeling plaats van de gemeenschappelijke gronden van Herpen. Een ieder die een erf toegewezen kreeg, moest ook een gedeelte van de bijbehorende dijk onderhouden. Vandaar dus de naam Erfdijk. Dat was toen vermoedelijk nog een Maasdijk. Toen na 1500 de Beersche Maas ging stromen, fungeerde de Erfdijk als dwarsdijk. Enkele wielen, nu prachtig met welig groen omzoomde waterpartijen, verwijzen nog naar oude doorbraken. In 2009 is gestart met een nieuw project, dat in 2012 is voltooid. Bij de inrichting van het gebied rondom de Erfdijk en de Munsche Wetering als ecologische verbindingszone is het beheer van de vegetatie een belangrijk aspect. Ook de oevers van het grootste wiel ‘Het Lindenwiel’ zijn heringericht.
St. Sebastianuskerk, Rogstraat 2
De parochiekerk van Herpen, toegewijd aan de H. Sebastiaan en de H. Hubertus, stamt uit het begin van de 16e eeuw. In 1907 werd het middenschip van de kerk verbouwd tot een neogotisch, driebeukig schip. Het dak kreeg dezelfde hoogte als het oorspronkelijke koor. Ook uit 1907 stammen de sacristie aan de zuidzijde van de kerk, de Mariakapel en de doopkapel aan weerszijden van de toren, net als de bidkapel aan de noordzijde van de kerk. Tijdens deze restauratie- en uitbreidingswerkzaamheden werd op de koorgewelven een aantal schilderingen ontdekt. Dit soort schilderingen is uiterst zeldzaam. Ze zijn vermoedelijk in opdracht van Philips van Kleef-Ravenstein (1492-1528) vervaardigd. De doopvont is nog veel ouder, vermoedelijk uit de 12e eeuw.
Heiligenhuisje, hoek Aalstvoortse-/Rogstraat
De Hertogswetering is in het begin van de 14e eeuw gegraven in een oude droge bedding van de Beersche Maas. De Beersche Maas heeft tot 1942 gediend als gecontroleerde overloopzone bij hoogwater van de Maas. De Hertogswetering dient thans voor de ontwatering van het gebied tussen Herpen en ’s-Hertogenbosch. Het water uit de komgebieden wordt naar de Hertogswetering geleid om uiteindelijk bij Gewande in de Maas uit te monden.
Hamelspoel/Putwielen, Hamelspoelweg
Het natuurgebied Hamspoel/Hamelspoel maakt deel uit van de toekomstige ecologische verbindingszone Erfdijk en Munsche wetering. De Hamelspoel (ook wel Putwielen genoemd) was ooit een Maasbedding en is nu onderdeel van de Hertogswetering. Oorspronkelijk had het gebied een open karakter en bestond voornamelijk uit grasland, maar door veranderend landgebruik heeft zich de laatste 20 jaar rondom de waterpartijen een hoogopgaande begroeiing ontwikkeld van inlandse eik, berk, els wilg en exoten als Amerikaanse eik en Amerikaanse vogelkers. Uit ecologisch oogpunt is een gelaagde vegetatie in beplanting met inheemse struiken en bomen en ruimte voor kruidengroei met goed ontwikkelde oever-vegetaties wenselijk.
Erfdijk met wielen, Erfdijk
De eerste vermelding van de Erfdijk bij Herpen dateert uit 1332. Dat jaar vond de verdeling plaats van de gemeenschappelijke gronden van Herpen. Een ieder die een erf toegewezen kreeg, moest ook een gedeelte van de bijbehorende dijk onderhouden. Vandaar dus de naam Erfdijk. Dat was toen vermoedelijk nog een Maasdijk. Toen na 1500 de Beersche Maas ging stromen, fungeerde de Erfdijk als dwarsdijk. Enkele wielen, nu prachtig met welig groen omzoomde waterpartijen, verwijzen nog naar oude doorbraken. In 2009 is gestart met een nieuw project, dat in 2012 is voltooid. Bij de inrichting van het gebied rondom de Erfdijk en de Munsche Wetering als ecologische verbindingszone is het beheer van de vegetatie een belangrijk aspect. Ook de oevers van het grootste wiel ‘Het Lindenwiel’ zijn heringericht.
St. Sebastianuskerk, Rogstraat 2
De parochiekerk van Herpen, toegewijd aan de H. Sebastiaan en de H. Hubertus, stamt uit het begin van de 16e eeuw. In 1907 werd het middenschip van de kerk verbouwd tot een neogotisch, driebeukig schip. Het dak kreeg dezelfde hoogte als het oorspronkelijke koor. Ook uit 1907 stammen de sacristie aan de zuidzijde van de kerk, de Mariakapel en de doopkapel aan weerszijden van de toren, net als de bidkapel aan de noordzijde van de kerk. Tijdens deze restauratie- en uitbreidingswerkzaamheden werd op de koorgewelven een aantal schilderingen ontdekt. Dit soort schilderingen is uiterst zeldzaam. Ze zijn vermoedelijk in opdracht van Philips van Kleef-Ravenstein (1492-1528) vervaardigd. De doopvont is nog veel ouder, vermoedelijk uit de 12e eeuw.
Heiligenhuisje, hoek Aalstvoortse-/Rogstraat
Aan de Rogstraat staat een heiligenhuisje dat gewijd is aan St. Sebastianus. Het dateert van voor 1750. St. Sebastianus is de beschermheilige tegen de pest, een vreselijke ziekte die in het verleden ook in Herpen dood en verderf heeft gezaaid. Het is waarschijnlijk om deze reden dat het huisje bij de toegang van het dorp is gebouwd, als een soort poortwachter om de gevreesde ziekte buiten de deur te houden. Het huisje is in 1939 gerestaureerd. In 1994 is het tijdens de reconstructie van de dorpskern enkele meters verplaatst. In 2001 heeft de stichting ‘Herpen in Woord en Beeld’ het huisje opnieuw gerestaureerd.
Herperduin, Herpen
Herperduin is een prachtig natuurgebied dat een goed beeld geeft van het natuurschoon dat Noord-Brabant bezit: naald- en loofhout, heide, heuvels met zandverstuivingen, vennen en recreatieplassen.
Herperduin, Herpen
Herperduin is een prachtig natuurgebied dat een goed beeld geeft van het natuurschoon dat Noord-Brabant bezit: naald- en loofhout, heide, heuvels met zandverstuivingen, vennen en recreatieplassen.